Thomas Cranmer (
2 tháng 7,
1489 –
21 tháng 3,
1556) là nhà lãnh đạo cuộc Cải cách Anh, và là Tổng Giám mục Canterbury trong thời trị vì của
Henry VIII,
Edward VI, và một giai đoạn ngắn dưới thời
Mary I. Cranmer giúp hủy bỏ hôn nhân giữa Henry với Catherine of Aragon, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự tách rời
Giáo hội Anh khỏi
Công giáo Rô-ma. Cùng với Thomas Cromwell, ông ủng hộ nguyên tắc quyền tối thượng dành cho vương quyền, theo đó nhà vua được xem là người lãnh đạo giáo hội trong lãnh thổ của mình.Suốt trong nhiệm kỳ Tổng Giám mục Canterbury, Cranmer nỗ lực thiết lập cấu trúc thần học và giáo nghi cho Giáo hội Anh theo khuynh hướng cải cách. Dưới quyền cai trị của Henry VIII, Cranmer không làm được gì nhiều để cải cách giáo hội do những xung đột quyền lực giữa những người bảo thủ và nhóm cải cách. Dù vậy, ông đã chính thức cho phát hành quyển giáo nghi bằng ngôn ngữ bản địa the Exhortation and Litany.Khi Edward nối ngôi, Cranmer được rộng tay để tiến hành những cải cách chính yếu. Ông viết và soạn hai phiên bản cho Sách Cầu nguyện chung là quyển giáo nghi hoàn chỉnh cho Giáo hội Anh. Với sự trợ giúp của những nhà cải cách châu Âu mà ông dành cho họ quyền tị nạn, Cranmer đã xây dựng những chuẩn mực mới trong các lĩnh vực thần học như
Tiệc Thánh, tình trạng độc thân của giáo sĩ, việc sử dụng ảnh tượng tại những nơi thờ phượng, và việc sùng kính các thánh.Sau khi Mary I theo Công giáo lên ngôi, Cranmer bị buộc tội phản quốc và dị giáo. Bị giam trong hai năm và chịu áp lực từ giới chức giáo hội, ông từ bỏ một số quan điểm cải cách và tìm cách hòa giải với Giáo hội Công giáo Rô-ma. Tuy nhiên, ngay trong ngày bị hành quyết, Cranmer rút lại những nhượng bộ trước đây để chấp nhận cái chết của một kẻ dị giáo đối với Công giáo Rô-ma, nhưng là người tử đạo cho lý tưởng của cuộc Cải cách Anh. Cái chết của Cranmer trở nên bất tử trong tác phẩm Book of Martyr của John Foxe, và di sản của ông trường tồn trong Giáo hội Anh với Sách Cầu nguyện chung và "Ba mươi chín Tín điều", bản tuyên tín của
Anh giáo lập nền trên sự đóng góp của ông.